...Bé út nhà tôi đã nói một câu mà người mẹ như tôi phải rớt nước mắt: "Mẹ ơi! Hay là mẹ chỉ cần mua BHYT cho 1 Ly thôi, chúng con sẽ không bị ốm đâu, 3 Ly đi khám chung một thẻ cũng được mà"! Những câu hỏi, những băn khoăn thắc mắc và cả ý kiến đề xuất của con gai út Khánh Ly nhà tôi, xin kính chuyển và mong đồng chí Bộ trưởng Bộ Y tế xem xét và chia sẻ.

 

Minh họa: Ngọc Diệp

Thư gửi Bộ trưởng Bộ Y tế

Kính thưa Bộ trưởng

Trước hết, xin hoan nghênh và cám ơn Bộ trưởng trong thời gian quua đã lãnh đạo ngành y tế vượt qua nhiều khó khăn, có nhiều đổi mới rõ nét, được nhân dân đồng tình ủng hộ

Nhân dịp khai giảng năm học mới, tôi cũng xin được phản ánh lên Bộ trưởng một vấn đề nhiều người bức xúc trong lĩnh vực y tế như sau: Là người quản lý một trường Tiểu học tại Hà Nội, tôi đã nhận được rất nhiều ý kiến của phụ huynh học sinh về việc bắt buộc phải đóng tiền BHYT cho học sinh với mức phí quá cao, cao hơn cả tiền học mô hình 2 buổi/ngày của 1 kỳ học, mà lại thu 15 tháng với những lời giải thích không thuyết phục.

Về vấn đề này, mặc dù bản thân tôi và các đồng chí giao viên đã tuyên truyền, vận động và giải thích...nhưng vẫn có nhiều phụ huynh bức xúc và hỏi tôi: tại sao BHYT lại bắt buộc mà không phải là tự nguyện? Tại sao những đứa trẻ mới 6 -7 tuổi vừa mới đi học, bố mẹ phải đi làm bươn trải vất vả hàng ngày kiếm tiền nuôi các con ăn học và lo cho cuộc sống sinh hoạt gia đình, có những ông  bố bà mẹ làm nông, chẳng có nguồn thu nhập cố đỉnh nào ...vậy mà bắt buộc phai mua BHYT tính theo lương cơ sở là sao? Tại sao khi bệnh nhân đi khám bệnh thẻ BHYT lại không được tiếp đón phục vụ niềm nở, tận tình, chu đáo như khi khám chữa bệnh dịch vụ? Nếu chúng tôi không đóng tiền mua BHYT cho con thi con tôi có bị đuổi học không? Cô giáo chủ nhiệm và cô hiệu trưởng có bị làm sao không? Có bị cấp trên phê bình, kỷ luật gì không? Hàng  năm BHYT thu được bao nhiêu tỷ tiền BHYT từ hàng triệu học sinh, sinh viên trên cả nước? Và BHYT đã chi trả cho bao nhiêu học sinh, sinh viên với số tiền là bao nhiêu tỷ đồng?  BHYT Việt Nam đã bao giờ công bố công khai tình hình sử dụng nguồn thu BHYT hàng năm chưa? BHYT trước khi tăng mức thu phí đã lấy ý kiến của người dân nào chưa? Có được sự đồng thuận của dân không?

Trước những thắc mắc trên của các phụ huynh học sinh, thực sự tôi không biết trả lời phụ huynh thế nào nữa. Trường tôi hàng năm đều làm rất tốt công tác tuyên truyền vận động phụ huynh mua BHYT bắt buộc cho con và năm nào cũng đạt tỷ lệ 100%, vì phí BHYT mọi năm như thế cũng là phù hợp, nhưng năm nay thì tôi biết chắc sẽ rất khó khăn vì mức phí BHYT tăng đột biến như vậy. Tôi hoàn toàn hiểu và thông cảm với những băn khoăn, bức xúc của phụ huynh và chính bản thân tôi cũng thấy Luật BHYT cũng còn nhiều bất cập, chưa thực sự nhân văn như ta tuyên truyền. Tôi đã gọi điện trao đổi trực tiếp với một đồng chi cán bộ BHXH Việt Nam về việc bất cập trong triển khai thu BHYT bắt buộc năm học này, chính đồng chi ấy cũng xót xa nói rằng đồng chí ấy cũng phải nộp hơn 1 triệu tiền BHYT cho 2 đứa con, mặc dù điều kiện kinh tế nhà đồng chí ấy là khá giả, con lớn học trường THPT Lương Thế Vinh, con nhỏ học ở 1 trường THCS công lập tại HN. Vậy thì những người dân họ kêu ca, phản ứng là điều hoàn toàn có lý. Thiết nghĩ những nhà làm luật cần nghiên cứu lại và điều chỉnh cho phù hợp. Bản thân tôi có 4 đứa con đang độ tuổi đi học, đầu năm phải lo bao nhiêu thứ cho con, riêng tiền đóng BHYT đã hết 2.173.500 đồng rồi. Trong đó tôi có 3 cháu sinh ba cùng tên Ly, chúng cùng học một lớp, nhưng Luật không hề có chế độ miễn, giảm bất cứ một khoản gì cho các cháu không may sinh ra trong hoàn cảnh đặc biệt như vậy. Khi nghe tôi nói với chồng tôi là năm nay phải đóng tiền BHYT hết hơn 2 triệu đồng, nhà mình phải tiết kiệm, cắt giảm chi tiêu, 3 Ly nhà mình cứ dùng cặp sách cũ và hộp  bút cũ vậy, không thì gay lắm. 3 đứa con gái tôi nghe mẹ nói vậy, dường như cũng hiểu chúng sẽ bị thiệt thòi hơn chúng bạn, nên bé út nhà tôi đã nói một câu mà người mẹ như tôi phải rớt nước mắt: "Mẹ ơi! Hay là mẹ chỉ cần mua BHYT cho 1 Ly thôi, chúng con sẽ không bị ốm đâu, 3 Ly đi khám chung một thẻ cũng được mà"! Những câu hỏi, những băn khoăn thắc mắc và cả ý kiến đề xuất của con gai út Khánh Ly nhà tôi, xin kính chuyển tới Bộ trưởng và và kính mong Bộ trưởng xem xét và chia sẻ.

Kính mong Bộ trưởng quan tâm đến vấn đề này và kính chúc Bộ trưởng mạnh khỏe, tiếp tục gặt hái nhiều thành công trong việc đổi mới mạnh mẽ ngành y tế nước nhà

Bệnh gan nguy hiểm như thế nào?

Gan là cơ quan lớn thứ hai trong cơ thể (sau da), giữ nhiều chức năng quan trọng trong việc bảo tồn sức khỏe như:  thanh lọc độc tố cho cơ thể, chuyển hóa thức ăn và dự trữ nhiên liệu dưới nhiều dạng khác nhau. Tuy vậy cuộc sống ngày càng phát triển, điều đó đồng nghĩa với việc mỗi ngày gan phải hấp thụ không ít lượng chất độc hại từ môi trường bị ô nhiễm, thức ăn không hợp vệ sinh và cả do bia rượu. Trong khi đó, cấu trúc tế bào gan lại không có dây thần kinh cảm giác, vì vậy khi cơ thể mới bắt đầu gặp vấn đề về gan, người bệnh không thể tự phát hiện. Chỉ đến khi bệnh trở nặng, gan có thể bị sưng phù, người bệnh mới có cảm giác đau ở phần bụng hoặc có các biểu hiện như vàng mắt, vàng da.

Khi đã xuất hiện những triệu chứng như thế, nghĩa là các chứng bệnh về gan đã bước vào giai đoạn nặng và việc điều trị gặp rất nhiều khó khăn.

Hai trong số những căn bệnh nguy hiểm nhất liên quan đến gan là viêm gan siêu vi B và viêm gan siêu vi C. Sở dĩ chúng đáng được lưu ý là vì bệnh rất dễ lây truyền từ người này sang người khác qua nhiều con đường: đường tình dục, đường truyền máu, mẹ truyền sang con.  Quan trọng hơn cả, những căn bệnh này luôn phát triển một cách âm thầm vì vậy nếu không được phát hiện kịp thời, bệnh rất dễ biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan.

Bệnh nhân viêm gan nên làm gì?

Do đặc tính của viêm gan là bệnh  rất khó phát hiện trong những giai đoạn đầu. Vì vậy người ta khuyến cáo rằng, bệnh nhân viêm gan nên tham gia khám sức khỏe định kỳ thường xuyên. Bởi việc khám sức khỏe định kỳ là biện pháp đơn giản nhất giúp tầm soát được những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Riêng đối với những người chưa mắc bệnh, khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp chúng ta có những biện pháp phòng ngừa thích hợp từ chỉ dẫn của bác sĩ. Bên cạnh đó, không may cơ thể có những dấu hiệu bất thường nào khác thì việc chữa trị cũng sẽ đơn giản hơn.

Lê Trang

Hiện nay, xét nghiệm định lượng dấu ấn ung thư SCC trong huyết tương bằng phương pháp định lượng miễn dịch không cạnh tranh pha rắn (solid-phase, non-competitive immunoassay), dựa trên kỹ thuật sandwich trực tiếp.

1. Chỉ định

Xét nghiệm định lượng dấu ấn ung thư SCC huyết tương được chỉ định để chẩn đoán, theo dõi sự tiến triển và đáp ứng đối với điều trị các ung thư tế bào vẩy nguyên phát và tái phát, gồm:

1. Ung thư cổ tử cung;

2. Ung thư phổi;

3. Ung thư thực quản;

4. Ung thư vùng đầu, cổ;

5. Ung thư cơ quan sinh dục và tiết niệu [3].

2. Chẩn đoán

Giá trị bình thường của SCC huyết tương (hoặc huyết thanh) người khỏe mạnh là 0-3 ng/mL.

3. Ý nghĩa lâm sàng

Nồng độ SCC huyết tương có thể tăng trong các trường hợp sau:

1. Ung thư cổ tử cung: nồng độ SCC huyết tương tăng gặp ở 45-83% số bệnh nhân ung thư cổ tử cung tế bào vảy (servical squamous cell carcinoma) và ở 66-84% ung thư cổ tử cung tế bào vảy tái phát [3]. Nồng độ SCC cũng tăng ở 56% số bệnh nhân ung thư cổ tử cung tế bào vảy tuyến (cervical adenosquamous carcinoma) và 0-23% ung thư cổ tử cung tế bào tuyến (cervical adenocarcinoma). Sự tăng nồng độ SCC tỷ lệ với mức độ nặng của ung thư cổ tử cung tế bào vảy. Sau phẫu thuật kết hợp xạ trị, nồng độ SCC huyết tương trở lại bình thường trong khoảng 3 ngày (half-life của SCC là >24 giờ). Sự thay đổi nồng độ SCC cũng tỷ lệ với tiến trình của bệnh. Nồng độ SCC có liên quan đến sự tái phát khối u và tiên lượng của bệnh. Các bệnh nhân ung thư có SCC tăng trở lại sau phẫu thuật 2-6 tuần có tỷ lệ tái phát 92%. So với các dấu ấn ung thư khác, trong ung thư cổ tử cung tế bào vảy, SCC có độ nhạy (70-74%) cao hơn CEA (31-34%) và CA125 (35%) [3].

2. Các ung thư cơ quan sinh dục nữ khác: độ nhạy lâm sàng của SCC ở ung thư vú là 0-10%, ở ung thư niêm mạc tử cung là 8-30%, ở ung thư tử cung 30%, ở ung thư buồng trứng là 4-20%, ở ung thư âm hộ là 19-42% và ở ung thư âm đạo là 17% [3].

3. Ung thư phổi: tần suất tăng nồng độ SCC huyết tương cao nhất gặp ở ung thư phổi tế bào vảy là 39-78%, ở ung thư phổi tế bào không nhỏ là 33-61%, ở ung thư phổi tế bào lớn là 18%, ở ung thư phổi tế bào nhỏ là 4-18 % và ở ung thư tế bào tuyến (adenocarcinoma) là 15-42% [2]. Có sự tương quan giữa nồng độ SCC huyết tương và mức độ nặng của ung thư phổi: độ nhạy lâm sàng của SCC ở giai đoạn I là 27-53%, giai đoạn II là 31-72%, giai đoạn III là 60-88% và giai đoạn IV là 71-100% [2]. Cũng có sự tương quan giữa nồng độ SCC và tiến trình bệnh: sau khi phẫu thuật cắt bỏ khối u ở phổi, nồng độ SCC trở về giới hạn bình thường. Nếu tái phát, thường là sau phẫu thuật 4-5 tháng, nồng độ SCC lập tức tăng lên [2]. So với các dấu ấn ung thư khác, trong ung thư phổi tế bào nhỏ, độ nhạy lâm sàng của NSE là 73%, cao hơn của CEA (28%) và của SCC (10%); trong ung thư phổi tế bào không nhỏ, độ nhạy lâm sàng của CEA là 70%, cao hơn của SCC (41%) và của NSE (31%); trong ung thư phổi tế bào vảy, SCC có độ nhạy lâm sàng (76-78%) cao hơn CEA (31-63%) [2].

4. Ung thư vùng đầu và cổ: Trong các ung thư vùng đầu và cổ, độ nhạy lâm sàng của SCC là 34-78%, trong đó, tỷ lệ tăng SCC trong ung thư ở xoang xương hàm trên là 49%, ở khoang miệng là 34%, ở lưỡi là 23%, ở thanh quản là 19% và ở họng là 11-33% [3, 6].

5. Ung thư thực quản: Trong ung thư thực quản, độ nhạy lâm sàng trung bình của sự tăng SCC là 30-39%, phụ thuộc vào giai đoạn bệnh: giai đoạn I là 0-27%, giai đoạn II là 20-40%, giai đoạn III là 39-61% và giai đoạn IV là 45-50% [1, 3].

6. Ung thư các cơ quan sinh dục nam, tiết niệu: nồng độ SCC huyết tương tăng ở 45% ung thư dương vật, cũng có thể tăng ở ung thư niệu đạo, ung thư tế bào vảy da [3].

7. Ung thư các cơ quan khác: ở ung thư đại tràng và ung thư tụy, nồng độ SCC huyết tương tăng trong khoảng 20% các trường hợp [3].

8. Các bệnh lành tính: nồng độ SCC huyết tương có thể tăng nhẹ (<3ng/mL) trong các bệnh lành tính với tỷ lệ tăng trong tổng số bệnh nhân ở mỗi bệnh như sau:

- Xơ gan (6-10% số bệnh nhân);

- Viêm tụy (6-10% số bệnh nhân);

- Suy thận (44-78% số bệnh nhân), mức độ SCC tăng tương quan thuận với mức độ tăng creatinin huyết tương;

- Các bệnh phổi lành tính (viêm phế quản mạn, tắc nghẽn phổi mạn tính, lao) (0-40% số bệnh nhân);

- Các bệnh phụ khoa (3-37% số bệnh nhân), riêng viêm cơ tử cung 3-8%;

- Các bệnh ENT (21% số bệnh nhân);

- Các khối u lành tính (46% số bệnh nhân);

- Các bệnh da lành tính như bệnh vảy nến (83%), eczema (80%);

- Các bệnh viêm khác [3].

Tài liệu tham khảo

1. Damle SR (1988). Usefulness of squamous cell carcinoma antigen (SCC) in carcinoma of the esophagus. Clin Chem; 34: 129901300.

2. Ebert W, Stabrey A, Bulzebruck H, Kayser K, Merkle N (1988). Efficiency of SCC antigen determinations for diagnosis and therapy-monitoring of squamous cell carcinoma of the lung. Tumor-Diagn & Ther; 9: 87-95.

3. Lothar T (1998). Osteocalcin. In: Clinical laboratory diagnostics: use and assessment of clinical laboratory results. TH-books Verlagsgesellschaft mbH; Frankfurt , Gemany: 986-990. 

4. Roijer E, Nilsson K, Oskarsson M, Dahlen U, Andersson I, Nilsson O (2003). Development of monoclonal Antibodies and Immunoassays against different forms of Squamous Cell Carcinoma Antigens (SCCA). Tumor Biol 24: 83.

5. Suminami Y, Kishi F, Sekiguchi, Kato H (1991). Squemous cell carcinoma antigen is a new member of the serine protease inhibitors. Biochem Biophys Res Commun 181: 51-58.

6. Tannapfel A, and Weber A (2001). Tumor markers in squamous cell carcinoma of the head and neck: clinical effectiveness and prognostic value. European Archives of Oto-Rhino-Laryngology; 258 (2): 83-88.

PGS. TS Nguyễn Nghiêm Luật

Theo bác sĩ ĐẶNG NGỌC ÁNH, Trung tâm Medic TP.HCM,:

- Có những xét nghiệm chỉ cho kết quả chính xác khi người bệnh nhịn đói 4-6 giờ trước khi làm xét nghiệm hoặc không ăn sáng sau một đêm ngủ dậy. Lý do: sau khi ăn, chất dinh dưỡng sẽ chuyển hóa thành đường glucose để ruột hấp thụ và biến đổi năng lượng nuôi cơ thể. Khi đó, lượng đường hoặc mỡ trong máu tăng lên rất cao, nếu tiến hành xét nghiệm, kết quả thu được sẽ không chính xác.

Không chỉ nhịn đói, người làm xét nghiệm cũng cần tránh sử dụng các chất kích thích (thuốc lá, cà phê...) vài giờ trước khi lấy máu để có kết quả chẩn đoán bệnh chính xác. Tuy nhiên, không phải bất kỳ xét nghiệm máu nào cũng cần nhịn đói. Chỉ một số bệnh cần kiểm tra đường huyết thì phải nhịn đói khi xét nghiệm: bệnh liên quan đường và mỡ (tiểu đường), bệnh về tim mạch (cholesterol, triglycerid, HDL, LDL...), bệnh về gan mật. Còn lại những xét nghiệm bệnh khác (khoảng 300 xét nghiệm) như HIV, suy thận, cường giáp, Alzheimer (mất trí nhớ ở người già)... không cần để bụng đói.

Ngoài ra, đối với những người sắp mổ, nếu không phải mổ cấp cứu thì nên nhịn đói từ 6-8 giờ trước khi mổ để dạ dày kịp tiêu hóa thật sạch các loại thức ăn.

Do khi tiến hành phẫu thuật, cơ thể thường có những phản ứng co thắt tự vệ, nếu trong dạ dày vẫn còn thức ăn thì các co thắt sẽ đẩy thức ăn chạy ngược lên thực quản, lọt vào khí quản. Dưới tác động co thắt của cơ trơn ở khí quản, bệnh nhân sẽ bị ngừng thở và tử vong.

(Nguồn báo Tuổi Trẻ)

Rượu là nhựa sống

Theo số liệu thống kê từ bệnh viện tâm thần Hà Nội, mỗi năm trung bình bệnh viện tiếp nhận 500 bệnh nhân tâm thần do nghiện rượu. Những con số này cũng cho thấy, trong những năm gần đây, số lượng trẻ em có cha hoặc mẹ nghiện rượu mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần như: tăng động, giảm chú ý, tự kỷ… cũng ngày một tăng nhanh. Tuy chưa có một nghiên cứu cụ thể nhưng đây cũng là con số đáng báo động.

Tất cả những bằng chứng trên đã cho thấy rất rõ, số lượng người nghiện rượu chỉ tăng chứ không giảm. Vậy tại sao thực trạng này không được cải thiện?

Không thể phủ nhận, rượu nếu được uống với một liều lượng vừa phải sẽ rất tốt cho cơ thể. Thậm chí trong đông y, rượu còn được xem là một dẫn chất. Tuy nhiên rượu là một chất gây ức chế thần kinh trung ương, do đó nếu uống quá nhiều sẽ dẫn đến các hiện tượng ảo giác hay hoang tưởng.

Trên thực tế, có những người nghiện rượu quá nặng không thể tự cai ở nhà mà phải nhập viện. Tuy nhiên với họ rượu là nhựa sống vì vậy họ lén lút vừa uống thuốc vừa uống rượu.

Trao đổi về vấn đề này, GS.TS Mai Trọng Khoa, PGĐ BV Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, người uống rượu lâu năm dễ trở nên nghiện rượu khó mà từ bỏ được. Tại Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu của bệnh viện tiếp nhận rất nhiều trường hợp bệnh nhân ung thư có liên quan đến rượu, 10 người bị bệnh thì có đến 9 người cho biết họ có uống rượu. Đáng chú ý có bệnh nhân nghiện rượu dẫn đến xơ gan do rượu, sau đó ung thư gan. Thậm chí, bệnh nhân nghiện rượu đến mức dù mắc ung thư giai đoạn cuối cận kề cái chết nhưng vẫn không từ bỏ được rượu.

Buồn vì không bệnh

Chúng ta thường có thói quen khi có bệnh mới tới bệnh viện. Vì vậy mà đa số mọi người chỉ dùng duy nhất mỗi cụm từ “đi khám bệnh” chứ chẳng ai gọi là “đi khám khỏe”. Thói quen có bệnh mới khám dẫn đến thực trạng khi đó các biện pháp chữa trị ít nhiều đã bị hạn chế và giảm tác dụng. Đây chính là lí do tại sao mỗi năm trung bình vn có tới 15.000 ca mắc bệnh ung thư nhưng trong số đó chỉ có 10% phát hiện sớm Nguyên nhân và kịp thời chữa trị. Số còn lại phần lớn đều tử vong.
Đây cũng là lí do khiến thói quen khám sức khỏe định kỳ ở Việt Nam không được phổ biến. Thậm chí có một nghịch lí “cười ra nước mắt” rằng nhiều người cầm kết quả khám thấy mình không mắc bệnh thì cảm thấy buồn.

“Bệnh là không khỏe”, “khỏe là không bệnh”

​​​​​Hầu hết mọi người đều Định nghĩa về sức khỏe bằng khái niệm: bệnh là không khỏe và khỏe là không bệnh. Nhưng có một trạng thái cực kỳ nguy hiểm lại bị bỏ qua đó là có bệnh nhưng vẫn khỏe.
Trên thực tế, trừ những tai nạn bất ngờ như cây đè hay xe đụng, phần lớn bệnh tật đều diễn biến qua hai giai đoạn: tiền lâm sàng và lâm
sàng. Giai đoạn tiền lâm sàng tương ứng với thời kỳ các tác nhân gây bệnh đã xuất hiện và tiến triển theo chu kỳ của nó nhưng bệnh nhân hoàn toàn không
có biểu hiện bên ngoài. Bệnh chỉ có thể nhận biết được nếu thực hiện các xét nghiệm tương ứng. Chính vì lẽ đó, bệnh dù nguy hiểm nhưng nếu phát hiện sớm bệnh hoàn toàn có thể chữa khỏi. 
Ví dụ như bệnh ung thư. Giai đoạn tiền lâm sàng thường kèm với giai đoạn sớm khi khối u phát triển tại chỗ. Đây là cơ hội vàng để bệnh nhân có thể được
trị khỏi hoàn toàn, không để lại di chứng. Ngược lại, khi khối u đã phát triển gây triệu chứng (gầy sút, suy nhược, kém ăn...) hay biến chứng (tắc nghẽn,
chảy máu, di căn xa...) thì việc điều trị hoặc không khả thi, hoặc kèm với những di chứng nặng nề, và có thể gia tăng nhiều chi phí đáng kể.

Tại sao nên khám sức khỏe định kỳ?

Khám sức khỏe định kỳ là phương pháp giúp chúng ta phát hiện những dấu hiệu bất thường khó nhận biết của cơ thể và tầm soát được những căn bệnh nguy hiểm, từ đó có những biện pháp chăm sóc và điều trị phù hợp. Người ta khuyến cáo rằng: việc khám định kỳ nên được thực hiện hằng năm. Đó sẽ là cách đơn giản nhất giúp bạn tránh được những căn bệnh nguy hiểm như ung thư. 
Hiện nay trên thế giới, việc khám sức khỏe định kỳ đã trở thành quy định bắt buộc và hơn thế nữa nó đã đi vào ý thức của từng cá nhân, từng gia đình như một lẽ tự nhiên.
Khám định kỳ là một quá trình chứ không phải một lần khám đơn độc. Vì vậy phải chọn những nơi có khả năng lưu trữ và theo dõi ổn định. Có ý thức tìm hiểu một cơ sở để theo dõi sức khỏe cho bản thân và gia đình là một bước quan trọng để bạn bảo vệ mình và những người thân yêu.

Lê Trang